Begroting 2020 Gemeente Wassenaar: Met gepast optimisme en gezond realisme
Voor u ligt de jongste programmabegroting 2020 van de gemeente Wassenaar. In deze begroting laten wij zien wat wij als college van burgemeester en wethouders (b&w) willen bereiken in de komende periode, wat wij er voor gaan doen en wat het mag kosten. De begroting is in lijn met ons coalitieakkoord ‘Wassenaar: Zelfstandig en Verantwoordelijk’ en is structureel sluitend.
Bestuurlijk en financieel houden we koers waarbij we als raad, college van b&w, de ambtelijke organisatie en samenleving duurzaam met elkaar samenwerken zodat we ons mooie en bijzonder gewone dorp toekomstbestendig maken.

Kroonbenoemde burgemeester
Met de benoeming van de kroonbenoemde burgemeester, Leendert de Lange, is het ‘collegeteam’ weer compleet en kan door de gemeenteraad en het college van b&w verder worden ingezet op het duurzaam versterken van de ‘realisatiekracht’ van de gemeente om zo onze wettelijke taken, maatschappelijke opgaven en bestuurlijke ambities te verwezenlijken. Onder de programmatische paraplu Wassenaar 2030, worden de belangrijkste inhoudelijke opgaven in samenhang geadresseerd. Hiermee wordt invulling gegeven aan het raadsbesluit  ‘versterken realisatiekracht gemeente Wassenaar’ van 18 juni 2019.

In 2020 leggen we het fundament van Wassenaar 2030
Het landelijk weekblad Elsevier laat ook dit jaar weer zien dat we strak bovenin de Nederlands top staan van beste plekken om te wonen. Dat is goed nieuws voor iedereen die in ons mooie dorp woont, werkt, onderneemt, recreëert of winkelt. Maar het is ook van groot belang voor bijvoorbeeld de internationale stad Den Haag, de kenniswerkers op het sciencepark in Leiden en het gewenste top-vestigingsklimaat in de Metropoolregio Rotterdam – Den Haag (MRDH). Doelstelling is om de sterke uitgangspositie van Wassenaar te verzilveren als gemeente binnen een regio waar het prettig en veilig wonen is voor alle mensen, dankzij de beschikbaarheid van voldoende passende woningen, groene ruimte, hoogwaardige voorzieningen, bereikbaarheid, stabiel en toegankelijk bestuur en goede dienstverlening voor alle inwoners.
Het is een aantrekkelijk verhaal dat aanzet tot samenwerking, omdat partners in de regio de waarde van Wassenaar ervaren en dit ook willen koesteren. Een verhaal wat aan al onze inwoners laat voelen dat de gemeente, als eerste overheid, er voor hén is. Zodat zij bevestigt zien en ervaren dat er aandacht is voor de eigenheid van het dorp. En dit met waardering voor de kracht van de samenleving en ruimte voor initiatieven van onderop.
Van een afstand kan Wassenaar sociaal-geografisch geduid worden als een ‘Frozen town’; veel groen, duingebied en strand maar beperkt in (grote) ontwikkelmogelijkheden. Dit gegeven, ondanks de in- en uitstroom van vele ‘internationals’ maakt de ‘verzilvering’ van onze vitale bevolking tot een uitdaging. Want we willen een gezonde mix van ouderen, jongeren en gezinnen in ons dorp houden. Hoe kunnen we de verschillende (jonge en ondernemende) generaties, die elders ook kansen zien, verleiden om hier te blijven wonen en actief te zijn in de samenleving? De agenda 2030 biedt daarom kansen om Wassenaar als gemeenschap vitaal te houden.
Ruimte om te ademen, biodiversiteit, groen en schoon water, zijn belangrijke waarden. Het duingebied van Wassenaar is omvangrijk en heeft de grootste biodiversiteit van Nederland. Dankzij het in tact blijven van grote delen van het landschap, de landgoederen en het duingebied, in combinatie met de ligging aan zee, tussen Den Haag, Leiden en Schiphol, maakt het Wassenaar een aantrekkelijke en veilige woonlocatie.

Die aantrekkelijkheid geldt ook voor ‘expats’ of ‘internationals’ zoals we ze tegenwoordig noemen. Wassenaar biedt een breed pallet aan internationaal onderwijs zoals de Indonesische school, de Amerikaanse school (ASH) en het Rijnlands Lyceum. De aanwezigheid van de Amerikaanse ambassade, de ruim 35 ambassadeurs die woonachtig zijn in ons veilige en groene dorp heeft dan ook een grote aantrekkingskracht op internationale bedrijven en instellingen die een -tijdelijk- ‘thuis’ zoeken voor hun medewerkers.  

In het programma Wassenaar 2030 gaat het college van b&w samen met de gemeenteraad en onze inwoners in dialoog om te komen tot een toekomstvisie voor 2030.

College van burgemeester en wethouders over het programma ‘Wassenaar 2030’: “Wij werken met elkaar aan een veilig, groen en internationaal dorp, wat in beweging is, waarbij we bouwen aan een solide basis, die duurzaam en toekomstbestendig is, waar we denken in mogelijkheden en iedereen meedoet.”

Veilig, groen en internationaal dorp

1. We werken aan een veilig en groen dorp
2. Net als voor onze Wassenaarders bieden we aan onze internationals ‘a home away from home.’
3. Onze partners in de regio weten waar we staan en hoe we elkaar kunnen versterken.

Een dorp in beweging

1. We werken aan een fietsverkeersveiliger en goed bereikbaar dorp met een bloeiende economie.
2. We maken van het dorp, de duinen en het strand een prachtige plek voor inwoners en toeristische bezoekers om te recreëren en verblijven.
3. Waar schone lucht en kwaliteit van wonen en leven voorop staan.

Bouwen aan een solide basis

1. We zorgen voor een degelijk gemeentelijk huishoudboek gericht op toekomstige taken.
2. De ontwikkeling van gemeentelijk vastgoed draagt bij aan de Wassenaarse investeringsagenda richting 2030.
3. We verwerken ons afval op een duurzame, servicegerichte en dienstverlenende manier.
   

Denken in mogelijkheden

1. We dragen zorg voor onze monumenten, zoals raadhuis De Paauw.
2. Waar het belangrijk is dat burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties invloed kunnen uitoefenen op de omgevingsvisie. De Omgevingswet stimuleert vroegtijdige participatie om tijdig belangen, meningen en creativiteit op tafel te krijgen. Daarom zijn in de Omgevingswet en in het Omgevingsbesluit regels over participatie opgenomen.
3. En we gaan passend bouwen en voegen woningen toe op inbreilocaties voor onze jongeren, gezinnen en ouderen.

Duurzaam en toekomstbestendig

1. We dragen bij aan het landelijk klimaatakkoord met de lokale energiestrategie. Aan de klimaattafels bespreken we de onderlinge versterking van projecten ter vermindering van de CO2-uitstoot. Voor de ontwikkeling van de transitievisie warmte gaan we de wijken in.
2. De vrijwillige inzet van zoveel inwoners is een van de kwaliteiten van Wassenaar. We werken daar graag mee samen.
3. We willen dat iedereen zich maximaal kan ontwikkelen.

Iedereen doet mee!

1. We zijn inclusief.
2. We zorgen voor onze jongeren en ouderen.
3. We helpen hen die een steun in de rug nodig hebben en promoten sport en beweging voor een vitale bevolking.

Zichtbaar investeren in de kwaliteit van ons dorp
Ook in 2020 investeert het gemeentebestuur zichtbaar in het behoud van de kwaliteit van ons mooie dorp. In het centrum van Wassenaar wordt in samenspraak met winkeliers, vastgoedeigenaren en omwonenden gewerkt om de beeldkwaliteit van ‘de Winkelhaak’ (van Hogendorpstraat – Luifelbaan - Langstraat) te verbeteren. Hiervoor stelt de gemeente circa €350.000 beschikbaar. Verder wordt voor circa €300.000 aan technische veiligheidsmaatregelen genomen zodat de prachtige korenmolen ‘Windlust’ uit 1668 ook in de toekomst toegankelijk blijft voor bezoek en gebruik. In navolging van de regionale verkeersregelinstallaties die het afgelopen jaar zijn omgevormd naar intelligente verkeersregelinstallaties (iVRI’s) worden de twee lokale verkeersregelinstallaties op de van Zuylen Nijeveltstraat omgevormd naar iVRI’s. Dit kost circa €105.000. De gegevensuitwisseling, die hierdoor mogelijk wordt gemaakt draagt bij aan het beter bereikbaar maken van Wassenaar.

In de wijk Groot Deijleroord wordt in 2020 aan de Burmanlaan gestart met de bouw van een eigentijdse en multifunctionele gymzaal. Overdag kunnen de kinderen van groep 1 t/m 8 van de St. Jozefschool en de Nutsschool hier hun gymlessen volgen. In de avonduren en weekenden is de zaal geschikt voor bijvoorbeeld kleinere dans- en fitnessgezelschappen. Voor de bouw van de gymzaal is een bedrag van maximaal €1.586.000 gereserveerd. We creëren een duurzame ruimte voor onze (klein)kinderen voor de komende 40 jaar.
Aan een mooi en nog veiliger strand voor en van Wassenaar wordt in 2020 hard gewerkt. De bekende strandpost van de Wassenaarse Reddingsbrigade zal geheel worden vernieuwd zodat onze reddingsprofessionals voor de toekomst goed gehuisvest zijn om zo hun belangrijke veiligheidstaken te kunnen uitoefenen. Een bedrag van circa €540.000 komt hiervoor beschikbaar. Ook de opgang van het strand naar de parkeergelegenheid krijgt een revitalisering voor circa €50.000. Zo blijft ‘ De Wassenaarse Slag’ een kwalitatief -hoog-aantrekkelijk familiestrand met internationale erkenning dankzij de jaarlijkse beoordeling door ‘Quality Coast’ met het predicaat Blauwe vlag.
In en rondom het Havengebied wordt de nodige aandacht besteed aan achterstallig en noodzakelijk onderhoud. Zo wordt gestart met het herstel van de kades langs het Havenkanaal. Hiervoor is een bedrag van circa €2.000.000 begroot. Bij het gemeentekantoor aan de Johan de Wittstraat is er sprake van achterstallig onderhoud. Het ‘brutalistisch’ ogende pand uit de vorige eeuw is naar de huidige (klimaat)maatstaven, van binnen sterk verouderd en de werkruimtes van medewerkers moeten daarom worden aangepast aan de eisen van deze tijd. Zo kan het gebouw in ieder geval tien jaar lang weer mee kan als kantoorruimte. Om een start te maken met het sober en doelmatig opknappen van het gebouw wordt er in 2020 circa  €1.000.000 in geïnvesteerd. Verder wordt het veiliger fietsen op De Starrenburglaan waar infrastructurele maatregelen worden genomen voor circa €100.000.

In Oostdorp aan de Dr. Mansveltkade worden in 2020 de voorbereidingen getroffen voor de bouw van een nieuwe multifunctionele sporthal voor Wassenaar. Deze nieuwe sporthal vervangt hiermee de beide oude en afgeschreven sporthallen. Gesprekken tussen de sporthalcommissie, de sportvereniging De Kieviten en de gemeente hebben geleid tot een gezamenlijke inzet, enthousiasme en draagvlak voor de nieuwe plannen. Hiertoe is een intentieovereenkomst getekend die om zal worden gezet in een contract. De gemeenteraad heeft ingestemd met het benodigde budget van €7.400.000 om de bouw mogelijk te maken.

Inclusief voor alle kwetsbaren
Onze inspanningen en investeringen in het sociale domein zijn wellicht ‘minder’ zichtbaar, maar zeker niet minder waardevol. Onder de noemer ‘langer thuis wonen’ zetten we ons met betrokken organisaties in als ‘1 tegen eenzaamheid’ en werken we de ‘inclusie agenda’ verder uit. De inclusieve samenleving is er voor iedereen, zodat alle kwetsbare mensen met of zonder een beperking mee kunnen doen in de maatschappij. In 2020 wordt er een integraal uitvoeringsplan ontwikkeld met het doel, de lokale agenda voor de inclusieve samenleving, vorm te geven. Hiermee geven we een aanzet tot de geleidelijke verwezenlijking van de algemene toegankelijkheid van sociale, voorzieningen in het sociaal domein. Daar waar mogelijk zullen we verbindingen maken met terreinen buiten het sociaal domein, zoals wonen, een toegankelijke omgeving, schuldenaanpak, omgeving, cultuur en economie.

Invoering Omgevingswet
Met de komst van de Omgevingswet krijgt het college van b&w meer bevoegdheden bij de uitvoering van beleid en is de gemeenteraad nadrukkelijker belast met de hoofdlijnen en het toezicht op het beleidsproces. Deze wijziging maakt het bijvoorbeeld mogelijk om binnen acht weken een omgevingsvergunning te kunnen afgeven. Raad en college van b&w zullen daarvoor enkel op hoofdlijnen moeten sturen en zoveel mogelijk mandateren, zodat een snelle afweging kan plaatsvinden. Haar kaderstellende rol vult de raad primair in door het speelveld te definiëren waarbinnen initiatieven ontplooid mogen/kunnen worden. Daar wordt bepaald wat wel en niet mag/kan en hoe het spel (participatie en weging) plaats heeft. Initiatiefnemers, belanghebbenden en gemeentelijke organisatie geven vervolgens, via bijvoorbeeld participatie, invulling aan de verdere belangenafweging. Dat betekent ook dat het college van b&w en de raad in 2020 met elkaar in gesprek gaan over:‘Wat betekent het afgeven van een vergunning binnen acht weken, welke dilemma’s en keuzes liggen dan voor en welke consequentie heeft elke keuze?’
Lokale Energiestrategie
De lokale energiestrategie vraagt van iedereen in Wassenaar een bijdrage. Gelukkig willen ook veel inwoners die bijdrage leveren. Het effect daarvan zal zichtbaar worden door verbouwingen, meer zonnepanelen en meer elektrische auto’s en fietsen in het straatbeeld.

Versterking ambtelijke organisatie

Samen met de gemeente Voorschoten zal Wassenaar in het begrotingsjaar 2020 een proces met de ambtelijke werkorganisatie Duivenvoorde (WODV) doorlopen om te komen tot een optimalisatie van het samenwerkings- en organisatiemodel. De invoering van de Wet verplichte GGZ gebruikt te gemeente om steeds meer een koppeling aan te brengen tussen zorg en veiligheid om crisissituaties zoveel mogelijk voor te zijn. Om zo toekomstgericht verder te bouwen aan onze gezamenlijk ambtelijke organisatie waar professionaliteit, deskundigheid en de ontwikkeling en behoud van talent voorop staat. Vanuit de gebiedskennis en betrokkenheid ligt de focus op een zo goed mogelijke uitvoering van ‘uitvoerende taken’; zowel in het sociale als het fysieke domein. Strategische dossiers en complexe taken pakken we programmatisch op. Toegewijde medewerkers werken samen met deskundigen in het dorp en zoeken actief naar partners in de regio.  

Het college van b&w presenteert een structureel sluitende meerjarige begroting waarbij alle lopende uitgaven worden gedekt uit de lopende begroting
De financierbaarheid van (nieuwe) gemeentelijke taken blijft een uitdaging.  In heel Nederland krijgen gemeenten een extra geldbedrag van het Rijk om hun wettelijke taken uit te voeren. Een gedeelte van dat geld komt uit het Gemeentefonds. De totale omvang van dat fonds is gekoppeld aan de uitgaven van de Rijksoverheid, volgens het ‘trap op, trap af’-principe. Dat wil zeggen dat als de ‘netto rijksuitgaven’ groeien, gemeenten ook meer te besteden hebben. Geeft de Rijksoverheid in een jaar minder uit dan verwacht, dan krimpt het budget van gemeenten hierdoor mee.
Ook is het financieel inpassen van taken die het Rijk naar gemeenten heeft overgeheveld niet altijd mogelijk, zoals bijvoorbeeld bij jeugdzorg. De uitgaven aan het sociaal domein zijn sinds 2014 gestegen van 27,9% tot 34,7% van de totale uitgaven van de gemeente.  In absolute getallen gaat het in deze periode om een stijging van ruim € 6 miljoen. De extra uitkering uit het gemeentefonds voor het sociaal domein is in die periode gestegen met € 5 miljoen en heeft deze hogere uitgaven slechts gedeeltelijk gecompenseerd. Ook wordt soms het heffen van specifieke belastingen afgeschaft die ten goede kwamen aan de gemeentelijke begroting, zoals de precario op leidingen waardoor de structurele inkomsten voor de gemeente Wassenaar van 2022 met circa € 1,8 miljoen dalen.
De verwachting is verder dat de herijking van het gemeentefonds in 2021 met name voor kleinere gemeenten (< 27.000 inwoners) mogelijk aanzienlijke negatieve financiële gevolgen hebben. De precieze omvang hiervan valt nu nog niet in te schatten. De impact hiervan zal in de kadernota 2022 worden verwerkt.

Weerstandsvermogen van Wassenaar is uitstekend
Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit (de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken) en alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. De raad heeft besloten om minimaal een ratio van 2.0 te hanteren, deze landelijke norm staat voor een ‘uitstekend weerstandsvermogen’.

Voor Wassenaar geldt dat de feitelijke ratio op 18 ligt. Hiermee kan de vermogenspositie als uitstekend worden omschreven.

Financiële investeringsruimte zonder te hoeven lenen
De gemeentelijke begroting dient toekomstbesteding te blijven. De gemeente Wassenaar heeft geen leningen uitstaan en wil dit ook zo houden. We kijken wel voortdurend naar de beschikbare financiële ruimte om én taken uit voeren én te investeren in ons mooie dorp.
Het college van b&w zorgt voor een structureel sluitende begroting langs de volgende drie lijnen:

1. Bezuinigingen . In totaal wordt voorgesteld om een bedrag tot oplopend circa € 700.000 in 2023 te bezuinigen. Dit bestaat uit een combinatie van realistischere ramen van de budgetten, een enkele aanpassing van het investeringsprogramma en reële bezuinigen op de ruimtelijke ontwikkeling en het bestuur. Om een bredere discussie mogelijk te maken is in de bijlage ook een overzicht opgenomen van eventuele alternatieve bezuinigingen.

2. Betere benutting van de waarde van de activa . Dit betreft een aanpassing van de restwaardesystematiek waarmee de jaarlijkse exploitatie eveneens kan worden teruggebracht met een bedrag van bijna € 700.000 in 2023. Deze aanpassing betreft in de kern een realistische manier van afschrijven, omdat bezittingen zoals woningen en vervoersmiddelen normaliter een restwaarde behouden.
3. Inkomsten verhogende maatregelen (circa € 900.000). In de kadernota is een omvangrijk investeringsprogramma vastgesteld. Hiermee blijven we als bestuur investeren in onze gemeente en een verdere verbetering van de voorzieningen. Het investeringsprogramma bestaat onder meer uit de bouw van een sporthal en een gymzaal, een integraal huisvestingsplan voor het onderwijs (IHP), het verbeteren van het centrum van Wassenaar, het op orde houden van de beeldbepalende dorpsmolen en de plaatsing van een nieuwe en duurzame commandopost voor de Wassenaarse reddingsbrigade. Het is realistisch om hiervoor een bijdrage te vragen van de inwoners. Er wordt dan ook voorgesteld om de OZB vanaf 2022 te verhogen met 10%. De koopkrachteffecten van deze verhoging zullen overigens beperkt blijven, omdat de afschaffing van de precariobelasting vanaf 2022 zullen worden teruggegeven aan de inwoners. Zie ook onderstaande rekenvoorbeelden.

Rekenvoorbeeld I
Kees woont in een huis met een WOZ (Wet waarde onroerende zaken) waarde van € 500.000 in 2019. De WOZ-waarde vormt de basis voor de aanslag onroerende zaakbelastingen (OZB).
Indien de OZB opbrengst wordt verhoogd met 10% betaalt Kees, bij een gelijkblijvende waarde, het daaropvolgende jaar ongeveer € 5 0 extra OZB.
Rekenvoorbeeld II
Als Kees in een huis met een WOZ-waarde van € 750.000 zou wonen, betaalt hij ongeveer € 75 extra OZB.
De afschaffing in 2022 van de precariobelasting op kabels en leidingen vermindert de jaarlijkse inkomsten voor de gemeente met  € 1,8 miljoen. De nutsbedrijven Dunea en Alliander kunnen de precario voor het jaar 2022 dan ook niet meer doorbelasten aan de ingezetenen van Wassenaar. Als voorbeeld is uitgegaan van 12 duizend Wassenaarse huishoudens, dit omgeslagen over de precariobelasting gaat dit om circa € 150 per huishouden.
 
Met gepast optimisme en gezond realisme presenteert het college de Begroting 2020.
Om onze specifieke Wassenaarse ambities waar te kunnen maken en de voorzieningen voor al onze inwoners op pijl te houden ontkomen we er niet aan om een hogere bijdrage te vragen. Gelet op de CBS cijfers gaat het financieel gemiddeld goed met onze inwoners. Zeker in vergelijking met landelijke cijfers. Toch blijft het natuurlijk van belang dat we ook rekening houden met velen van onze inwoners die het financieel minder hebben getroffen. Want met elkaar, jong en oud, dragen we de verantwoordelijkheid voor de toekomst van ons mooie dorp.